Vâkıât Şerhi – Nefsin Islâhı

Nefsin Islâhı ve Merâtib-i Evliya üzerine vâkıâtların şerhleri

Ve buyurdular ki: Tabî‘at ve nefsden terakkî cânibini tut, tenezzül tarafın terk eyle ve rûhundan ma‘rifet cânibini al cehlî tarafın terk eyle. Muktezâ-i sırr ise mâ-sivâdan alâkayı kat‘dır. Hakk’dan gayrıya alâka bulunursa, kat‘ına sa‘y eyleye.

Hazret-i Şeyh buyurdular ki: Tabî ‘at âfetinde asıl; açlığa sabr eylemektir. Nefs mertebesinde asıl kibirdir. Sâir ahlâk-ı zemîme ondan nâşîdir. İnsan tekebbür etmese, sâir ahlâk ondan zuhûr eylemez. Meselâ gazap ve hased gibi.

Ve yine buyurmuşlar ki: Âlem-i mülkde riyâzat -beyne’t-tefrît ve’l- ifrât-i‘tidâli, gıdâ iledir. Ammâ âlem-i melekûtda riyâzat, sâlik gıdâ-i mu‘tâdını kırk cüz eyleye ve her gün bir cüz’ü eksilte. Bir cüz kalınca, ol bir cüz’den, yedi kere, kırk cüz’ün kuvveti hâsıl olur. Ve yine pes latîf ve cebîr ile münâsebet hâsıl olur. Ve yine buyurdular ki Celvetiyye katında merâtib-i erbaadan gayrı yoktur. Şeri‘at ve tarîkat ve ma‘rifet ve hakîkat.

Hazret-i Şeyh buyurmuşlar ki: Merâtib-i evliyâ Halvetiyye ve Celvetiyye katında yedidir. Lâkin Celvetiyye, dördünü makām addederler. Biri tabî‘at, biri nefs, biri rûh, biri sır. Ehl-i Celvet; ehl-i taayyündür. Onlar üç makām, bâkîsi berzah adderler. Onların katında dahi merâtib yedi olur. Allah Subhânehû ve Teâlâ’nın “Ve halekakum etvara” kelâmında yedi merâtibe işaret vardır. “İnne li’l kur’âni zahren ve batnen” hadîs-i şerîfi bu makāmdandır.

Ve buyurdular ki tabiat kalıp bedenin yani toprak bedenin alçaklığından ve nefsini islaha gayret et.
İlerleme terakki yolunu tut. Tenezzül aşağı taraflarını terk eyle.
Ruh marifet için yaratılmıştır ona iştiyak duyar onu arzular, ruhundan marifet yönüne yönel onu almaya ona buldurmaya gayret et. Cehl, cahillik tarafını terke çalış. İnsanın sırrının şartı ve gereğidir ki, masivadan yani Allah dan gayrından alakayı kalben kes. Kalıbın meşgul olsa da kalbin ve gönlün meşgul olmasın. Hak’dan gayrıya yönelişin ve alakan var bu seni meşgul edip heveslendiriyorsa, bunu kesmeye gayret ve cehd edesin.

Tabi’at afetinde açlığa sabretmek güçtür

Hazreti Şeyh buyurdular ki, tabiat afetinde açlığa sabretmek güç ve müşküldür. İnsan nefs mertebesinde asıl kibirdir. Sair kötü ahlak ondan doğar. İnsan kibirlenmese sair kötü ahlak onda gözükmez. Gazab ve hased gibi, kemale eren bir kimse ki onda gazab olmaz gadap olur onun gadabıda Allah için olur onda da aşırı gitmez bu hal tedib için vaki olur yani terbiye etmek için
Ne demişler kime azar ona nazar.

Ve yine buyurmuşlar ki, Mülk aleminde daha önce bu alemi zikr ettik, riyazat yani perhiz az yeme veyahut oruç ifrat ve tefrite kaçmadan aşırılıklardan ve hafifliklerden uzak olarak itidali gıda iledir. Amma alem i melekutta bu dahi zikr edilmişti. Riyazat perhiz, salikin alışkanlık haline ve adet haline getirmesi şartı ile gıdasını kırk cüz pare eyleye ve her gün bir pare azaltarak ta ki tek bir parça cüz kalıncaya kadar, ol bir parçadan 7 kere 40 cüzün kuvveti meydana gelir. Bu riyazat şekli bizim yolumuzda olur fakat her tarikin usul fark edebilir.

Bizim usulümüzü tatbik edecek olan var ise meşayihinden ya da bizden destur almaları gerekir. Buna güç yetiren salik letafet ve cebir ile yani tasarruf ile zorla dahi olsa münasebet peyda eder. Ve yine buyurdular ki, Celvetiyye katında 4 mertebeden başkası yoktur tabiat (toprak) nefs ruh ve sır bunların karşılığı şeriat tarikat hakikat ve dahi marifettir.

Meratib-i Evliya Halvetiyye ve Celvetiyye katında yedidir.

Hazreti şeyh buyurmuşlar ki, meratibi evliya Halvetiyye ve Celvetiyye katında yedidir. Biri tabiat biri nefs biri ruh biri sır. Celvetiyye de taayyün ehlidir. Taayyün daha sonra zikr olunur. Onlar üç makam ve kalanını berzah olarak kabul ederler berzahı zikr ettik. Onlar katında da mertebe ve dereceler yedi olur. Allah sübhanehü teala “Ve halekakum etvara” sizleri tavır olarak ve tavırlara merhale merhale derece derece yaratıp derecelendirdik. Halveti gelenekte bu ayete istinaden her Halveti piri etvarı Seba 7 tavır risalesi yazmışlardır. Kur’an 7 mana üzere, 7 dış 7 iç Manası vardır genel kabul görmüş bir ifade olmakla hadistir denmiştir.
Şerh tamam oldu

İbrahim Yerlikaya (Şavki)