İnsan var olduğunu fark ettiği anda içindeki bilmeklik arzusu daha çok artar

Muhyi Akademi

Bilmek

İnsan var olduğunu fark ettiği anda içindeki bilmeklik arzusu daha çok artar. Çevresel etkileşimler, maddi manevi tecrübe ve edinimler ile karakteri oluşmaya başlar, nihayet zihni olgunluğa eriştiğinde bu öz farkındalığı insana, varlıklar arasındaki konumunu sormaya iter. Bu bilme arzusu en temel soru olan varlık sebebimize aittir. Bu bilme ihtiyacı insanın her şeyin ötesindeki asıl varlık sebebinin bilgisine yani ilahi bilgiye ulaşmasına götürür. Antik dünyada Thalesin “kendini bil” sözü Delphi’deki Apollon tapınağının girişine altın harflerle yazılmıştı, her şey buradan başlamalı diye. Kendini bilmek, bu insanın düşünce dünyasının en antik ihtiyaçlarından biridir. İbn-i Arabi (ks)’nin hadis olarak nitelendirdiği “Nefsini bilen Rabbini bilir” sözü de bu arayışın bir göstergesidir. Burada kendini, nefsini bilmekten maksat Rabbini; öncelikle İbn- Arabi (ks)’nin dediği gibi Rabbi Hassını sonrasında İse Rabbûl Âlemîn’i tanımaktır. Çünkü bu insanın varlık sebebi olan bilgidir. Bu bilgi Muhyi olan Allah’ın peygamberlerinin rehberliği ile insanlara öğrettiği bilgidir.

Bulmak

Mesnevî-i Manevi’de Hazreti Mevlana (ks) özellikle ilk 18 beyti ile İnsanı anlatır, ney ile. Temsili bir hikaye ile der ki; ney koparıldığı sazlığı arar hep, bu feryadı ondandır. Durmaz asla ! ta ki ulaşana değin o sazlığa… Neye üflenen Hû sesi ilahi ruhtur onda, Hakkın Hû ile insana üfürdüğü Rûh gibi, canda. Ney insandır, insan neydir! Neyin sazlığı gibi insanda geldiği âlem-i bekayı arar. Oradan üfürüldüğü zatı, aşkı O’nadır zira. Onun dışında neyi elde ederse etsin, neye ulaşırsa ulaşsın, mutmain olmayacaktır. Özüne ulaşmamıştır zira. Bilmek ile kendini fark eden insan, bu mertebede içindeki açıklayamadığı o şeyi aramaya başlar. Ondan ona, oradan buraya, her yere, her şeye gider, kıblesi yanlıştır oysa. O her yerde, her şeyde lakin, göremez gözünün önündeki hakikati. Zira perdeler kendisi kendisini. Kimisi bir yüzü güzele, kimisi varlık aleminden bir cevhere, kimi birkaç söze, kimi kendi nefsine kanmış, buldum sanmış, buldum dediğinde de aldanmıştır. Fark etmiştir ki, bulduğunu sandığı şey aradığı şey değil, sonra başka kıblelere daim, ta ki uyanıp özüne dönene dek.  Zira Habibi Mutlak buyurmuştur kitab-ı mûbininde;

(اَلَّذٖينَ اٰمَنُوا وَتَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِكْرِ اللّٰهِؕ اَلَا بِذِكْرِ اللّٰهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُؕ)
Bunlar, iman edenler ve Allah’ı zikrederek gönülleri huzura kavuşanlardır. Bilesiniz ki gönüller ancak Allah’ı zikrederek huzura kavuşur.

o halde ancak dönüş O’nadır, kıble O’dur, kalbi dolduracak aranılan yer O’dur. Bulmak kıbleyi, kalbi anlamakla olsa gerek vesselam.

Olmak

Olmak vuslattır. Olmadığının idrakine varmaktır, öyle bir idrak ki Allah azze ve cellenin yüce kitabında buyurduğu idrak seviyesinden gönül ile onu bilmeye ulaşmak ve onunla olma halini her an devam ettirmektir. Burası sessizlik yurdudur, hamuş olmak yeridir. İnsan bu yolculuğun sonunda buraya erer, idrak eder. Bilir, Bulur, ve Olur. İçindeki sonsuz olana kavuşur, sazlığına geri döner bir Ney olarak. Ve alem-i şehadette üzerinde düşeni yapmaya devam ederken, her an kalbi ile gönlüne misafir ettiği sultanını seyreder. İşte bu insan şu kudsi hadisin muhattabı olmuş İnsan-ı Kâmildir.

“Allah Teâlâ Hazretleri şöyle ferman buyurdu:”

“Kim benim veli kuluma düşmanlık ederse, ben de ona harp ilan ederim. Kulumu bana yaklaştıran şeyler arasında en çok hoşuma gideni, ona farz kıldığım (aynî veya kifaye) şeyleri eda etmesidir. Kulum bana nafile ibadetlerle yaklaşmaya devam eder, sonunda sevgime erer. Onu bir sevdim mi artık ben onun işittiği kulağı, gördüğü gözü, tuttuğu eli, yürüdüğü ayağı (idrak ettiği kalbi, konuştuğu dili) olurum. Benden bir şey isteyince onu veririm, benden sığınma talep etti mi onu himayeme alır, korurum. Ben yapacağım bir şeyde, mümin kulumun ruhunu kabzetmedeki tereddüdüm kadar hiç tereddüte düşmedim: O ölümü sevmez, ben de onun sevmediği şeyi sevmem.” (Buhârî, Rikak 38.)

Bu insan var olmak amacını yerine getirmiş olandır.  Sunullah Gaybi hazretin şu beytinde dediği gibi.

Bir ağaçtır şu Alem
Meyvası olmuş Adem
Maksud olan meyvadır
Sanma ki Ağaç ola.

Evet insan bu alemin meyvesi, özüdür. Hakkın üflediği kudsi ruhun taşıyıcısı, onun varlıklar alemindeki halifesidir. İnsan içinde alemi taşır, içinden Hakka ulaşır. Hakk İnsan-ı Kâmilde kendini seyreder, İnsan kendini kendinde saklı olandan izler vesselam.

Son Yazılar