Orucun Sırları ve Bâtınî Şartları, İmam Gazalî

Oruç üç derecedir: 

a) Avamın orucu 

b) Havasın orucu 

c) Ehassul Havasın orucu 

Avamın Orucu: Bu oruç, mide ve tenâsül uzvunu şehvetlerden sakındırmak tır. Yani yemek, içmek ve cinsî münasebette bulunmaktan sakınmaktır. Havas Orucu: Kulak, göz, dil, el, ayak ve sâir âzaları günahlardan uzak tutmaktan ibarettir. Ahass’ul-Havass’ın Orucu: Kalbi, dünyevî düşüncelerden tamamen arındırıp Allah’tan başka her şeyi kalpten uzaklaştırmaktır. Böyle bir oruç Allah’tan ve kıyâmet gününden başka bir şeyi düşünmekle bozulur. Din için düşünmezse dünyayı düşünmek de bu orucu bozar. Fakat din için istenilen dünya, âhiretin azığı olduğu için dünyalıktan çıkar ve böylece bu orucun bozulmasına vesile teşkil etmez. Hattâ kalp ehli, akşam iftarda yiyeceği ve içeceği şeyleri düşünmek suretiyle fikir yürüten kimsenin hatada olduğunu kaydetmişlerdir. Çünkü bu Allah’ın fazlına güvensizlik, Allah tarafından va’dedilen rızka tam inanmamak demektir. Bu mertebe, peygamberlerin, sıddîk ve mukarreblerin mertebesidir.

Bu mertebenin sözle anlatılması mümkün değildir. Bunun tahkiki sadece amelî yönden mümkündür. Çünkü bu, himmetin bütünüyle Allah’a yöneltilmesi ve Allah’tan başka her şeyi bir tarafa itmek demektir.

 Bu durum şu ayet ile ne güzel ifade edilmiştir.

 “Allah de! Sonra onları bırak, daldıkları dedikodularında oynayadursunlar.” (En’am/91)

 Havass’ın orucu ise, sâlihlerin orucudur. Bu orucun keyfiyeti, âzaları günahtan korumaktır. Ve buna altı şey ilave etmektir. 

 1. Gözü Korumak

 2. Dili Korumak

 3. Kulağı Korumak

 4. Diğer Âzaları Korumak

 5. İftarda Az Yemek

 6. İftar Sonrasında Korku ile Ümit Arasında Olmak

Hayırlı manevi gelişmeler olması dileği ile

İbrahim YERLİKAYA