İSTANBUL DA VEFA BİR SEMT ADI

Fatih, Beyazıt, Süleymaniye camilerine izafetle şöhret alan tarihî mevkiler gibi Istanbulun herkesçe tanınmış bir de Vefa semti vardır. Buradaki halvethanesinde münzeviyane hayatını geçiren Şeyh Vefa’nın vefatından sonra da ayni mevkide ebedî inzivagâhına çekilmiş olması bu çevrenin bu adla yad edilmesine sebeb olmuştur.

Fatih devrinin Molla Hüsrev ve Molla Güranî gibi bütün İslâm âleminde maruf iki âlimi sağlıklarında Vefa semti ile alâkalanmışlar ve kendi adlarına bu sahada mahalleler ve âbideler kurmuşlarsa da zaman geçtikçe onların buradaki namları unutulmuş ve fakat Şeyh Vefa’nın şöhreti halâ yaşamakta bulunmuştur. Vefa meydanı, Vefa yokuşu, Vefa şırası, Vefa bozacısı, Vefa mektebi, Vefa kulübü gibi hususiyetleri ile bu semti Istaubul’da bilmeyen yoktur.

Bizans kaynaklarına göre fetihten evvel burasına Sferaki mahallesi denmekte imiş. Büyük Konstantin zamanında âyandan olan Sferaki bu mahalleyi tesis ve imar etmiştir, fetihten sonra kısmen boşalan Istanbulu doldurmak için Fatih Mehmed, Anadolu ve Rumeliden getirdiği halkı birer semte yerleştirdiği zaman Vefa mahallesine de Tirelileri is-

kân eylemiştir. Süleymaniye ve Zeyrek sırtlarına sıralanan ekâbir konaklarının hepsi de ağaçlar ve çiçeklerle terhu tanzim edilmiş olan Vefa meydanına bakar ve halk tenezzüh için bu meydana akın yapardı. Kanunî Süleyman devri vezirlerinden Pertev Mehmed paşanın, Üçüncü Ahmed’in damadı Nevşehirli İbrahim paşanın ve bunun büyük damadı Kaymak Mustafa paşa’nın, Revani Çelebinin, Payzen Yusuf paşa’nın, Tersane emini İbrahim Çelebinin, Recai efendinin konakları hep Vefa semtinde idi. Bunları vakfiyelerinden ve o devirlere yetişen şairlerin Divanlarından öğreebiliyoruz. Kaymak Mustafa paşa’nın konağı hakkında Şair Nedim’in kırk beyitli bir kasidesi  vardır ki konağın ihtişamını, Vefa meydanının ehemmiyetini göstermekte ve Şeyhülislâm Yahya efendinin Vefa meydanını tazammun eden bir gazeli  de bu fikrimizi teyîd eylemek tedbir. 

Vefa konakları İstanbulun çehresini değiştiren  meşhur  konaklardır. Ve zamanla bu konaklar ortadan kaldırılmış ve Vefa semtini bu günkü hali harabeye dönmüştür, Vefa meydanı daha bir çok tarihî hadiselere sahne olmuştur. İtikatsızlık töhmet ile hakkında idam kararı verilen meşhur Mimar Davud da Vefa meydanında asılmıştır. Acaba bu şöhretin sahibi olan Vefa semti ve ona isim veren  kimdir?

İbrahim YERLİKAYA